2.2.5.1 17. Materiële vaste activa

Change layout to 1 column

A. Aansluiting van de boekwaarde

Change layout to 2 columns

Als onderdeel van de periodieke herbeoordeling van de verwachte resterende economische levensduur van de materiele vaste activa zijn, met ingang van 1 januari 2017, de afschrijvingstermijnen en indien van toepassing de restwaarde van de materiele vaste activa herzien. Dit heeft over het algemeen geresulteerd in een verlenging van de afschrijvingstermijn waarbij afschrijvingslasten op basis van deze herziene afschrijvingstermijnen €2,4 miljoen lager zijn ten opzichte van de voorheen gehanteerde afschrijvingstermijnen. In Nederland, Duitsland en België heeft dit tot lagere afschrijvingskosten geleid, terwijl de afschrijvingskosten in het Verenigd Koninkrijk zijn toegenomen.

Tevens zijn als gevolg van de periodieke herbeoordeling van de materiële vaste activa items die onjuist gerubriceerd stonden gecorrigeerd, wat heeft geleid tot een herclassificatie binnen de materiële vaste activa en tussen materiële vaste activa en immateriële vaste activa.

In het Verenigd Koninkrijk is gestart met de bouw van een nieuwe productiefaciliteit (Exeter). Hiermee is een investering gemoeid van £10,4 miljoen (tegen koers van 31 december 2017 omgerekend €11,3 miljoen), waarvan de fabriek (£9,5 miljoen) reeds in gebruik is genomen en het restant is verantwoord als activa in uitvoering. Tevens is in het Verenigd Koninkrijk gedurende 2017 een nieuw centraal kantoor (Bury St. Edmunds) in gebruik genomen, wat tot een totale investering van £3,8 miljoen (tegen koers van 31 december 2017 omgerekend €4,5 miljoen) heeft geleid. De overige investeringen in 2017 bestaan met name uit een nieuw proces beheersingssysteem (€3,1 miljoen), de renovatie van bulksilo's (€2,2 miljoen), vrachtwagens (€7,4 miljoen), en de vervanging van een maal-menglijn (€1,0 miljoen).

De herclassificatie naar activa aangehouden voor verkoop ter hoogte van €1,4 miljoen heeft betrekking op de eind 2017 aangekondigde verkoop van vrachtwagens aan Baks en de verkoop van de akkerbouwactiviteiten aan CZAV. Zie noot 25 en 37 voor meer informatie.

Van de in 2017 verworven materiële vaste activa ter hoogte van €38,2 miljoen is per jaareinde €36,6 miljoen betaald en het restant is als verplichting in de balans opgenomen.

B. Bijzondere waardeverminderingen

Als gevolg van het supply chain optimalisatieplan in het Verenigd Koninkrijk heeft een bijzondere waardevermindering van een fabriek plaatsgevonden ter hoogte van €1,9 miljoen. In 2016 zijn er geen indicatoren geweest voor bijzondere waardeverminderingen op materiële vaste activa.

C. Lease van andere vaste bedrijfsmiddelen

De Groep least activa via een aantal financiële leasecontracten. De daarbij behorende leaseverplichtingen zijn opgenomen onder de leningen en overige financieringsverplichtingen. Per 31 december 2017 bedroeg de netto boekwaarde van de geleasede activa €101 duizend (2016: €236 duizend). De daling van de boekwaarde komt doordat geleasede activa vervangen worden door gekochte activa.

2.2.5.2 18. Immateriële activa en goodwill

A. Aansluiting van de boekwaarde

Change layout to 2 columns

De goodwill en overige mutaties 'verworven via bedrijfscombinaties' van €1.056 duizend hebben betrekking op de acquisitie van Wilde Agriculture Ltd. (2016: in totaal €24.608 duizend verkregen immateriële activa en goodwill met betrekking tot de acquisitie van Vleuten-Steijn), zie noot 6.

De herclassificatie naar materiële vaste activa heeft betrekking op software die onjuist gerubriceerd stond, zie ook noot 17.
De herclassificatie naar activa aangehouden voor verkoop heeft betrekking op de eind 2017 aangekondigde verkoop van de akkerbouwactiviteiten aan CZAV. Zie noot 25 en 37 voor meer informatie.

B. Amortisatie

De amortisatie van klantenportefeuille, handelsmerken en software voor een totaalbedrag van €6.332 duizend (2016: €5.666 duizend) is verantwoord onder de kosten van afschrijving, amortisatie en bijzondere waardeverminderingen.

C. Impairment test

(i) Impairment test op kasstroomgenererende eenheden die goodwill bevatten

Jaarlijks wordt de goodwill impairment test in het derde kwartaal uitgevoerd. Tevens wordt de test op een ander moment uitgevoerd indien sprake is van een aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering ten aanzien van goodwill. Goodwill wordt gevolgd en getest op het niveau van de clusters. De Groep evalueert, onder andere, de verhouding tussen de realiseerbare waarde en de boekwaarde, bij de evaluatie van indicatoren voor eventuele bijzondere waardeverminderingen.

De goodwill is als volgt aan de kasstroomgenererende eenheden gealloceerd:

De afname van de goodwill in Nederland is het gevolg van een herclassificatie naar activa aangehouden voor verkoop door de verkoop van de akkerbouwactiviteiten aan CZAV in 2018, zie tevens noot 25. De mutatie in de goodwill van het Verenigd Koninkrijk is het gevolg een gewijzigde wisselkoers, deels gecompenseerd door de acquisitie van Wilde Agriculture Ltd.

Informatie over de realiseerbare waarde inclusief de belangrijkste aannames

Voor de goodwill impairment test is de realiseerbare waarde van de verschillende kasstroomgenererende eenheden gebaseerd op de bedrijfswaarde, die is bepaald door contantmaking van de toekomstige kasstromen uit het voortgezette gebruik van deze kasstroomgenererende eenheden. De bepaling van de reële waarde is ingedeeld als reële waarde van niveau 3, op basis van de input gebruikt bij de waarderings­technieken (zie noot 4).

De belangrijkste aannames die zijn toegepast voor de berekening van de 2017 bedrijfswaarde per kasstroomgenererende eenheid zijn opgenomen in onderstaande tabel.

De belangrijkste aannames die zijn toegepast voor de berekening van de 2016 bedrijfswaarde per kasstroomgenererende eenheid zijn opgenomen in onderstaande tabel.

De disconteringsvoet is een maatstaf voor belastingen, gebaseerd op het rendement op 30-jarige staatsobligaties die zijn uitgegeven in de relevante markt en in dezelfde valuta als de kasstromen, gecorrigeerd voor een risico-opslag die recht doet aan het hogere risico van beleggingen in effecten in het algemeen en het systeemrisico van de specifieke kasstroomgenererende eenheid.

De gemiddelde groeipercentages van de EBITDA zijn afgeleid van de geprognotiseerde brutowinsten welke zijn geschat rekening houdend met de gemiddelde groei van de laatste jaren en de geschatte verkoopvolumes in tonnen. Om tot de geprognotiseerde brutowinst te komen is in eerste instantie een inschatting gemaakt van de ontwikkeling van de marge per ton, niet van de ontwikkelingen van verkoopprijzen. De ontwikkeling van de prijzen van grondstoffen is moeilijk te voorspellen, echter worden deze doorbelast aan de klanten. Bij het bepalen van de kostenontwikkeling wordt rekening gehouden met het volume, de inflatie en besparingen. Het gemiddelde groeipercentage in het Verenigd Koninkrijk is gedaald ten opzichte van 2016 door een gewijzigde inschatting van de marktomstandigheden als gevolg van onder andere de mogelijke Brexit effecten. 

De bedrijfswaarden van de kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald op basis van het budget 2017 (2016: budget 2016) en de meerjarenplannen tot en met 2020. Voor de periode na 2020 is een groeipercentage gehanteerd dat gelijk is aan de eindwaarde groeivoet, zoals in de markt gebruikelijk is.

Uitkomst van de goodwill impairment test en gevoeligheidsanalyse

De uitkomst van de goodwill impairment test laat zien dat de realiseerbare waarden de boekwaarden van de kasstroomgenererende eenheden overstijgen, waardoor geen noodzaak bestaat tot het verantwoorden van een bijzonder waardeverminderings­verlies (2016: idem).

Voor de kasstroomgenererende eenheden Nederland en Duitsland/België overstijgt de realiseerbare waarde de boekwaarde ruimschoots. Voor de kasstroomgenererende eenheid Verenigd Koninkrijk bedraagt het verschil tussen de realiseerbare waarde en de boekwaarde €7,8 miljoen (£7,1 miljoen) op basis van de aanvullende goodwill impairment test die is uitgevoerd als gevolg van een impairment trigger per jaareinde 2017. Dit beperkte verschil wordt met name veroorzaakt door een gewijzigde inschatting van de marktomstandigheden als gevolg van onder andere de mogelijke Brexit effecten in combinatie met een toename van de boekwaarde als gevolg van investeringen in vaste activa.

Een redelijke aanpassing van de aannames kan leiden tot een realiseerbare waarde die lager ligt dan de boekwaarde van de kasstroomgenererende eenheid. 

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gehanteerde belangrijkste aannames in de goodwill impairment test van het Verenigd Koninkrijk en de veranderingen die individueel kunnen leiden tot een realiseerbare waarde gelijk aan de boekwaarde van de kasstroomgenererende eenheid:

In 2016 leidde een redelijke aanpassing van de aannames niet tot realiseerbare waarden lager dan de boekwaarden van de kasstroomgenererende eenheden.

(ii) Impairment test op andere immateriële activa dan goodwill

Zowel in 2017 als in 2016  heeft de Groep geen afwaardering verantwoord op andere immateriële activa dan goodwill.

2.2.5.3 19. Vastgoedbeleggingen

A. Aansluiting van de boekwaarde

De vastgoedbeleggingen bestaan uit een aantal bedrijfspanden en terreinen die niet langer dienstbaar zijn aan de activiteiten van de Groep.

B. Informatie over de reële waarde

De reële waarde van de vastgoedbeleggingen is vastgesteld door externe, onafhankelijke vastgoedtaxateurs die over adequate professionele kwalificaties en ervaring beschikken en door rekening te houden met de verkoopprijzen die recent zijn overeengekomen.

De vastgestelde reële waarde voor de vastgoedbeleggingen bedroeg €2,1 miljoen (31 december 2016: €2,1 miljoen) en is geclassificeerd als een Niveau 3 reële waarde gebaseerd op de informatie die is afgeleid van markttransacties.

Onderstaande tabel geeft de waarderingstechnieken weer die zijn gebruikt in vaststelling van de reële waarde van de vastgoedbeleggingen evenals de belangrijke niet waarneembare input die is gebruikt.

Change layout to 1 column

2.2.5.4 20. Deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'- methode

 Onderstaande tabel geeft het belang in deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-method weer:

Onderstaande tabel geeft aandeel in het resultaat deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode, na belastingen weer:

Joint venture

HaBeMa Futtermittel Produktions- und Umschlagsgesellschaft GmbH & Co. KG (HaBeMa) is de enige joint venture waarin de Groep participeert. HaBeMa is een van de leveranciers van de Groep en is hoofdzakelijk actief in de handel, op- en overslag van grondstoffen en productie van mengvoer in Hamburg, Duitsland.

HaBeMa is gestructureerd als een separate juridische entiteit en de Groep heeft een belang in de netto-activa van de entiteit. Op basis daarvan heeft de Groep haar participatie geclassificeerd als joint venture. De Groep heeft geen contractuele verplichtingen of voorwaardelijke verplichtingen naar HaBeMa, anders dan uit hoofde van inkopen van goederen als onderdeel van de normale bedrijfsvoering. 

Vennootschapsbelasting op de resultaten van HaBeMa met betrekking tot het belang van de Groep wordt met de belastingautoriteiten afgerekend door ForFarmers Langförden, Duitsland (indirect aandeelhouder). De resultaten van HaBeMa worden verantwoord op basis van de ‘equity’-methode en worden gepresenteerd in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening na aftrek van winstbelastingen. Deze lasten uit hoofde van winstbelasting worden in mindering gebracht op het aandeel in het resultaat van deelnemingen verwerkt volgens de ‘equity’-methode en bedroegen in 2017 €907 duizend (2016: €889 duizend). Handelsbelastingen met betrekking tot HaBeMa (‘Gewerbesteuer’) worden gedragen door HaBeMa zelf.

Change layout to 1 column

In onderstaande tabel wordt de financiële informatie van HaBeMa weergegeven die is verwerkt in haar jaarrekening en aangepast voor verschillen in waarderingsgrondslagen. De tabel laat ook de aansluiting zien tussen de samengevatte financiële informatie en de boekwaarde van het belang van de Groep in HaBeMa.

2.2.5.5 21. Handels- en overige vorderingen

Change layout to 2 columns

De langlopende handels- en overige vorderingen bestaan uit:

• Vorderingen die vervallen na meer dan een jaar, die grotendeels rentedragend zijn en hoofdzakelijk leningen betreffen aan afnemers en waarvoor, indien mogelijk, zekerheden zijn afgegeven in de vorm van voerequivalenten, participatierekeningen en/of onroerend goed.

• Leningen aan medewerkers, waarop het niveau van de rente gelijk is aan de rente op Nederlandse staatsleningen en tenminste gelijk aan de rente als bedoeld in Artikel 59 Uitvoeringsbesluit Loonbelasting 2001. De terugbetaling van de leningen bedraagt minimaal 7,5% per jaar van het oorspronkelijke bedrag, met ingang van 2015. Als zekerheid voor nakoming van de verplichtingen is pandrecht gevestigd op de certificaten van aandelen die met deze leningen zijn verworven. De marktwaarde van deze certificaten van aandelen is per de balansdatum groter dan de waarde van de leningen. Deze leningen zijn verstrekt als onderdeel van het medewerkersparticipatieplan 2007-2009. Er worden geen nieuwe leningen meer verstrekt aan medewerkers.

De overige vorderingen, vooruitbetalingen en transitorische activa bestaan hoofdzakelijk uit nog te factureren bedragen aan afnemers en vooruitbetalingen aan leveranciers.

Informatie over de blootstelling van de Groep aan kredietrisico’s en marktrisico’s en bijzondere waardeverminderingen op handels- en overige vorderingen is weergegeven in noot 31.

2.2.5.6 22. Voorraden

De stijging van de voorraad wordt voornamelijk veroorzaakt door Cluster Nederland.

De overige voorraden betreffen de handelsvoorraden die onderdeel uitmaken van de 'Total Feed activiteiten' van de Groep en betreffen vooral meststoffen en zaden.

In 2017 is op voorraden een bedrag van €40 duizend voorzien (2016: €35 duizend).

Voor wat betreft belangrijke inkoopverplichtingen wordt verwezen naar de toelichting over verplichtingen onder noot 35.

2.2.5.7 23. Biologische activa

A. Aansluiting van de boekwaarde

Per de balansdatum bestaat de pluimveestapel uit 934.732 dieren (2016: 1.144.592 dieren) met een waarde van €4,7 miljoen (2016: €5,1 miljoen). De pluimveestapel bevat hennen en een aantal hanen, die worden opgefokt tot een leeftijd variërend tussen 16 en 20 weken, en daarna worden verkocht aan vermeerderaars. De gehele voorraad betreft vlottende activa.

B. Vaststelling van reële waarden

Reële waarde hiërarchie

De vaststelling van de reële waarde van de hennen en hanen is gebaseerd op de productiekosten plus een proportioneel deel van de marge die zal worden gerealiseerd bij verkoop. Er bestaat geen actieve markt met publieke marktprijzen voor deze dieren en daarom beschouwt de Directie de prijs van de meest recente markttransacties als de meest betrouwbare schatting voor de reële waarde resulterend in een Niveau 3 reële waarde hiërarchie.

Niveau 3 reële waarden

Onderstaande tabel geeft een specificatie van de totale winsten (verliezen) verantwoord in de kosten van grond- en hulpstoffen met betrekking tot Niveau 3 reële waarden (veestapel). Het niet-gerealiseerde deel van de wijziging in reële waarde vormt onderdeel van de waardering van de biologische activa per balansdatum.

Waarderingsmethoden en belangrijke niet waarneembare input

Onderstaande tabel geeft de gebruikte waarderingsmethoden weer die zijn gebruikt bij vaststelling van de Niveau 3 reële waarden, evenals de belangrijke niet-waarneembare input die is gebruikt.

Change layout to 1 column

Change layout to 2 columns

C. Risicobeheer van biologische activa

De Groep is onderhevig aan de volgende risico’s met betrekking tot haar veestapel.

Risico’s op het gebied van regelgeving en milieu

De Groep is onderworpen aan wetten en regels in de verschillende landen waarin zij actief is. De Groep heeft milieubeleid en procedures ingevoerd gericht op het voldoen aan lokale milieu- en overige wetten.

Risico van vraag en aanbod 

De Groep is blootgesteld aan de risico’s die het gevolg zijn van variaties in de prijs en het verkoopvolume van haar veestapel. De Directie voert regelmatig trendanalyses uit met betrekking tot de ontwikkeling van de volumes en prijzen van hennen en hanen.

Risico's met betrekking tot dierziekten

De Groep is blootgesteld aan reguliere risico’s gerelateerd aan agrarische activiteiten, onder andere de risico’s gerelateerd aan dierziekten. De Groep volgt de ontwikkelingen in de markt op de voet en past waar nodig haar beleid aan.

2.2.5.8 24. Geldmiddelen en kasequivalenten

De uitstaande deposito’s betreffen spaarrekeningen die direct kunnen worden aangewend zonder kosten. Op basis hiervan worden de deposito’s als onderdeel van de geldmiddelen en kasequivalenten gezien.

De geldmiddelen en kasequivalenten staan ter vrije beschikking van de Groep. De toename van de geldmiddelen en kasequivalenten wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de gerealiseerde EBITDA en mutaties in werkkapitaal deels gecompenseerd door, het inkoopprogramma eigen aandelen, een aanvullende contributie aan het BOCM PAULS Ltd. (Verenigd Koninkrijk) pensioenplan, investeringen en betaald dividend.

2.2.5.9 25. Activa aangehouden voor verkoop

Als gevolg van de eind 2017 aangekondigde strategische samenwerking tussen ForFarmers Nederland en Baks is een aantal vrachtwagens gereclassificeerd van materiële vaste activa naar activa aangehouden voor verkoop. Tevens is als gevolg van de eind 2017 aangekondigde verkoop van de akkerbouwactiveiten aan CZAV een opslaglocatie, klantrelaties, en goodwill verantwoord als activa aangehouden voor verkoop. Zie noot 37 voor meer informatie.  

In 2016 is het stuk grond in Oss verkocht voor €5,6 miljoen. Vanwege €0,1 miljoen verkoopkosten resulteert dit in een boekwinst van €0,9 miljoen, welke geclassificeerd is als overige bedrijfsopbrengsten in de winst-en-verliesrekening, zie noot 10.